Trong những năm gần đây, vấn đề ô nhiễm môi trường đang ở mức báo động. Cũng vì thế mà cụm từ “bụi mịn” được nhắc đến thường xuyên hơn. Vậy nhưng bạn đã thực sự biết bụi mịn là gì và những tác hại mà nó gây ra cho chúng ta nguy hiểm như thế nào chưa? Cùng khám khá thêm về điều này trong bài viết dưới đây nhé!
Bụi mịn là gì?
Theo định nghĩa của Cục Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ thì bụi mịn hay đôi khi còn được gọi tắt với cụm từ là PM – Particulate Matter chính là các phân tử vô cơ hoặc hữu cơ bay lơ lửng bên trong không khí và thường có nguồn gốc từ bụi, đất, bồ hóng và chủ yếu là đến từ khói thông qua việc đốt cháy các nhiên liệu hữu cơ trong lĩnh vực công nghiệp hay của các phương tiện giao thông.
Tình trạng bụi mịn Hà Nội đang ở ngưỡng báo động
Kích thước của các hạt bụi mịn vô cùng đa dạng, từ những hạt có thể nhìn thấy bằng mắt thường cho đến các phân tử gần như là vô hình mà chúng ta phải cần tới dụng cụ hỗ trợ mới có thể quan sát. Kích thước của các hạt bụi mịn thường sẽ được ghi ngay sau ký tự PM và được tính theo đơn vị là µm (micromet).
Bụi mịn tiếng Anh là gì?
Bụi mịn được xếp vào một loại bụi nằm trong bụi nói chung. Đầu tiên chúng ta cần tìm hiểu khái lược về hạt bụi trong tiếng Anh. “Dust” chính là danh từ dùng chung để chỉ bụi trong tiếng Anh. Nó được tính chung cho những loại chất rắn có đường kính nhỏ dao động trong khoảng từ vài μm (micromet) cho đến nửa mm. Chúng sẽ tự lắng xuống theo trọng lượng của mình hoặc là lơ lửng trong không khí. Còn bụi mịn chính là một phần trong đó và được biết đến tên riêng là Particulate Matter.
Có những loại bụi mịn nào?
Dựa vào kích thước, các nhà khoa học đã chia bụi mịn thành 3 loại phổ biến. Cụ thể như sau:
Bụi mịn PM2.5 là gì?
Đúng như tên gọi của nó, những hạt bụi này sẽ có kích thước từ 1.0 cho đến 2.5µm. Đây là loại bụi mịn được các chuyên gia cảnh báo là nguy hiểm nhất bởi vì chúng có khả năng xâm nhập vào đường máu của con người thông qua việc hít thở hàng ngày. Ngoài ra, có một số phân tử bụi vốn có độc tính cực cao ẩn chứa bên trong, thế nên nhờ việc thâm nhập sâu vào máu bụi mịn 2.5 sẽ có thể gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm cho cơ thể của chúng ta.
Bụi mịn PM10 là gì?
Những hạt bụi này sẽ có kích thước trong khoảng từ 2.5 đến 10µm. Để có thể tưởng tượng được độ nhỏ của những hạt bụi này, bạn hãy lấy kích thước của sợi tóc trên đầu làm minh hoạ cụ thể nhất. Đường kính của sợi tóc của bạn thường chỉ là 50 tới 70µm, thế nên bụi PM10 cũng rất khó để chúng ta có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Tuy nhiên, các hạt này chỉ có thể tích tụ trên phổi nên mức độ nguy hiểm sẽ không thể cao bằng PM2.5.
Các loại bụi mịn thường thấy trong môi trường hiện nay
Bụi siêu mịn PM1.0 là gì?
Trong các nghiên cứu gần đây, nhiều nhà khoa học đã phát hiện ra sự tồn tại của nhữngc phân tử được gọi là bụi siêu mịn, hay chính là bụi PM1.0. Những hạt bụi siêu mịn này có kích thước nhỏ đến mức không thể tưởng tượng được (nhỏ hơn 1.0µm), và chúng có thể tấn công vào phế nang của con người một cách dễ dàng. Vì kích thước nhỏ như vậy nên các phân tử này có khả năng tác động mạnh mẽ lên tế bào hay ADN của cơ thể người, đem lại hiểm họa rất lớn đối với sức khỏe.
Bụi mịn sinh ra từ đâu?
Để có thể hiểu được nguồn gốc bụi mịn thì chúng ta cần nắm được bản chất của bụi là từ đâu? Bụi nói chung có thể được tạo thành từ một số thứ như là từ tế bào da chết, mẩu vụn thức ăn, phấn hoa và thậm chí là cacr các hạt đá trong không gian. Nói tóm lại, vị trí của bụi ở đâu sẽ quyết định tới thành phần của nó.
Bụi ở trong nhà có thể sẽ có nhiều tế bào da chết trong đó, trong khi bụi ở trong xe cộ của bạn có thể sẽ chứa nhiều các mảnh vụn đường. Rõ ràng, bụi tồn tại trong nhà bao gồm những thành phần khác nhau so với bụi ngoài trời, nhưng ảnh hưởng của cả hai thường giống nhau.
Một số bụi bên ngoài trời là đến từ ngoài vũ trụ – thổi toàn bộ hành tinh. Trên thực tế thì bụi có thể chứa bất kỳ số lượng hạt nào, bất kể nguồn gốc bí ẩn của nó ra sao.
Bụi mịn từ đâu ra?
Nói một cách đơn giản hơn thì vụi có thể chứa bất cứ thứ gì có thể vỡ thành những hạt rất nhỏ và có thể di chuyển được trong dòng không khí. Và bởi vì các luồng không khí này đủ mạnh có thể di chuyển các vật thể nên bụi có thể được sinh ra từ bất cứ đâu và xuất hiện ở mọi chỗ.
Như vậy nguồn gốc (xuất phát) của bụi mịn và siêu mịn phần lớn là do chính con người tạo ra. Bụi mịn phát sinh từ việc đốt rác, khói từ những đám cháy, khí thải từ các nhà máy sản xuất nhiệt điện, cơ sở sản xuất công nghiệp, bụi đường, khí thải từ các phương tiện giao thông cơ giới như ô tô xe máy, bên trong nhà,…
Bụi mịn bay cao bao nhiêu?
Bụi mịn có thể bay rất cao do chủ yếu xuất phát từ quá trình thải của các nhà máy sản xuất. Các ống xả thải thường được thiết kế cao và như vậy bụi mịn sẽ không chỉ ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người mà còn làm ảnh hưởng tới bầu khí quyển.
Những tác hại nguy hiểm do bụi mịn gây ra với sức khỏe con người
Bụi mịn rất dễ đi sâu vào bên trong cơ thể con người và gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm phải kể đến như là:
Các bệnh liên quan đến đường hô hấp: Bụi mịn nếu được kết hợp với hàm lượng cao khí CO hay SO2 hoặc NO2 sẽ khiến tế bào bị thiếu oxy và gây ra những kích ứng về mắt, mũi, họng, phổi, gây tình trạng ho khan, hắt hơi và các bệnh khác về hô hấp. Ngoài ra, loại bụi này còn có thể gây ra những bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính.
Bệnh về tâm lý, thần kinh: Ô nhiễm bụi mịn PM2.5 nghiêm trọng sẽ khiến môi trường trở nên ngột ngạt, khó thở hơn. Từ đó làm ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và thói quen sinh hoạt thường ngày của người dân.
Bệnh nhồi máu cơ tim: Bụi mịn có thể dễ dàng xâm nhập vào tận phế nang, qua vách ngăn khí với máu và đi vào trong hệ tuần hoàn. Tại đây nó sẽ làm vỡ mạch máu, tạo ra sự nghẽn mạch và dẫn đến những cơn nhồi máu cơ tim cực kỳ nguy hiểm. Nếu không có các biện pháp chữa trị kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng. Ngoài ra, chỉ số bụi mịn cao còn ảnh hưởng trực tiếp đến toàn hệ thống thần kinh.
Suy giảm trí nhớ: Không khí ô nhiễm còn làm ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ, làm tăng nguy cơ bị đột quỵ, đồng thời làm giảm trí nhớ và gây ra trầm cảm.
5 cũng là nguyên nhân chính gây nên hiện tượng máu khó đông, nhiễm độc máu khiến cho hệ tuần hoàn của con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng, làm suy nhược hệ thần kinh và gây ra các bệnh về tim mạch.
Ảnh hưởng nguy hiểm do bụi mịn gây ra với con người
Bụi mịn khi đi vào bên trong cơ thể sẽ làm giảm chức năng của phổi, gây ra bệnh viêm phế quản mãn tính, hen suyễn và thậm chí là ung thư phổi. Với các bệnh nhân đã bị bệnh liên quan đến phổi từ trước thì sẽ khiến cho bệnh tình trở nên trầm trọng hơn và làm tăng nguy cơ tử vong.
Bụi mịn cũng là 1 trong những nguyên nhân gây nhiễm độc máu nhau thai, khiến cho thai chậm phát triển, khi sinh ra bé bị thiếu cân, tăng nguy cơ cao mắc các bệnh thần kinh và tự kỷ ở trẻ.
Chuyên gia nghiên cứu của Cơ quan Bảo vệ môi sinh Mỹ (EPA) cũng đưa ra nhận định, hạt PM2.5 có chứa nhiều kim loại nặng và có khả năng gây ung thư hoặc tác động đến DNA và gây ra đột biến về gen.
Bên cạnh những tác hại thường thấy kể trên, bụi siêu mịn còn được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng” khi chúng có thể gây ra các bệnh như xơ gan, rối loạn chức năng gan, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa, gây kháng insulin và tăng biến chứng ở các bệnh nhân bị tiểu đường,…
Cách chống ô nhiễm bụi mịn bảo vệ sức khoẻ gia đình bạn
Để có thể bảo vệ cơ thể tránh khỏi những tác động xấu từ bụi mịn thì mỗi chúng ta cần được trang bị đầy đủ những kiến thức về cách phòng tránh bụi mịn khi đi ra đường và cả khi ở trong chính ngôi nhà của mình vì bụi mịn trong nhà cũng vô cùng nguy hiểm.
Sử dụng khẩu trang chống bụi mịn hiện đại khi ra đường
Hiện nay, khẩu trang là 1 vật dụng vô cùng hữu ích và bất ly thân trong những thời điểm dịch bệnh hoặc không khí bị ô nhiễm càng ngày càng có diễn biến phức tạp như hiện nay. Tuy nhiên, những loại khẩu trang thông thường như khẩu trang y tế, khẩu trang vải sẽ không thể nào ngăn cản được tác động của những hạn bụi siêu mịn.
Vì vậy, để có thể bảo vệ tốt sức khỏe trong những ngày không khí ô nhiễm nghiêm trọng như bây giờ, chúng ta cần dùng đến các loại khẩu trang chống bụi siêu mịn chuyên dụng hoặc đeo hai 2 lớp khẩu trang y tế lồng vào nhau.
Sử dụng máy lọc không khí chuyên dụng trong nhà
Sử dụng máy lọc không khí được đánh giá là 1 trong những cách tốt nhất để giúp chúng ta bảo vệ cơ thể tránh xa khỏi những tác hại do bụi mịn và nhiều tác nhân gây bệnh khác.
Sử dụng kết hợp máy hút bụi và máy lọc không khí
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại máy lọc được trang bị khả năng lọc sạch các loại vi khuẩn, nấm mốc vô cùng hiện đại. Đặc biệt là tính năng lọc được cả những hạt bụi siêu mịn như bụi PM2.5 và bụi PM1.0. Hơn thế nữa, một số loại máy lọc cao cấp hơn còn có thể đo lường được chất lượng không khí sau khi đã lọc và tích hợp thêm nhiều tính năng vô cùng ưu việt khác.
Ngoài ra, các bạn cũng có thể sử dụng kết hợp các thiết bị máy lọc không khí với máy hút bụi của những thương hiệu nổi tiếng như Kumisai, Supper Clean, Palada,… để việc ngăn chặn bụi mịn được hiệu quả hơn.
Hy vọng rằng những thông tin chi tiết mà chúng tôi vừa cung cấp trên đây đã giúp bạn đọc hiểu được bụi mịn là gì và những thông tin quan trọng khác liên quan đến bụi mịn.
Những câu hỏi thường gặp
Bụi mịn là gì ?
Bụi mịn hay còn được gọi tắt là PM ( Particulate Matter ) chính là các phân tử vô cơ hoặc hữu cơ bay lơ lửng bên trong không khí
Có bao nhiêu loại bụi mịn ?
Dựa vào kích thước có thể chia bụi mịn thành 3 loại phổ biến gồm : bụi mịn PM2.5 – PM10 và Bụi siêu mịn PM1.0
Nguồn gốc sinh ra bụi mịn ?
Bụi mịn và siêu mịn phần lớn là do chính con người tạo ra. Bụi mịn phát sinh từ việc đốt rác, khói từ những đám cháy, khí thải từ các nhà máy sản xuất nhiệt điện, cơ sở sản xuất công nghiệp, bụi đường, khí thải từ các phương tiện giao thông cơ giới như ô tô xe máy, bên trong nhà…
